In de media
Duurzaamheid, circulariteit en natuurinclusiviteit zijn niet meer weg te denken in de bouwsector. Volgens projectmanagers Jeroen Neggers en Andreas de Heij praten we er als sector al te lang over maar doen we er te weinig mee. Zeker met het oog op de komende uitdaging in de sector - volgens adviseur Danny Floren grondstoffenschaarste - moeten we nú stappen gaan zetten: als opdrachtgevers, opdrachtnemers én adviseurs. In gesprek met Synarchis over de mogelijkheden van nu voor de gebouwen van morgen en de aanpak die Synarchis daarbij voorstaat.
Uitdagen van overheden en marktpartijen
Dat we als maatschappij tot 2050 een verduurzamingsopgave hebben hoeven we niemand meer uit te leggen. “De eerste tussenmijlpaal - 2030 - komt snel dichterbij, dus zien we de vraag naar duurzame oplossingen voor zowel nieuwbouw als herontwikkeling en renovatie flink toenemen,” vertelt Danny. Andreas ziet in het maatschappelijk vastgoed de vraag naar verduurzaming bij herontwikkelingsprojecten de laatste twee jaar in iedere uitvraag terugkomen. “Als adviseur proberen we enerzijds de lat bij onze opdrachtgevers steeds hoger te leggen als het gaat om duurzaamheid en circulariteit. Anderzijds proberen we marktpartijen uit te dagen om zich hierin te blijven ontwikkelen door met innovatieve en duurzame oplossingen te komen en meer circulaire en biobased materialen toe te passen.” Jeroen licht de werkwijze toe: “Zowel bij nieuwbouw als bij herontwikkeling werken we verschillende scenario’s uit, waarbij we bijvoorbeeld ook kijken naar de huidige conditie van een gebouw en de verduurzamingsmogelijkheden.“ Andreas vult aan: “Het is de kunst om onze opdrachtgevers mee te nemen in de mogelijkheden, zodat zij hun ambities kunnen bepalen - of bijstellen - en hier beleid op kunnen maken. Of om binnen de gestelde kaders zoveel mogelijk ruimte te zoeken voor verduurzaming, zonder dat je álles aan de voorkant bedenkt. De markt heeft veel kennis op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Door bijvoorbeeld oplossingen op deze gebieden te waarderen in een aanbestedingsprocedure, dagen wij de markt uit om met het maximale te komen. Een win-win-win-situatie.”
Vroeg nadenken over circulariteit”
Circulair gebruik van materialen vraagt in het voortraject van projecten al om een duidelijke visie. “Veel maatschappelijk vastgoed is in de jaren ’70 niet voor hergebruik gebouwd,” vertelt Danny. “Toch zien we ook in die panden mogelijkheden voor hergebruik.” Jeroen vervolgt: “We zetten gebouwen neer met een theoretische levensduur van veertig tot vijftig jaar. Dus moeten we nu al nadenken over materiaalkeuze en over hoe je een gebouw weer uit elkaar kunt halen. Dat kan in de vorm van toekomstig hergebruik zijn, maar ook door voor biobased materialen te kiezen. Daar denken we met onze opdrachtgevers al vroeg in het proces over na, om het vervolgens te vertalen naar een Programma van Eisen en een aanbestedingsstrategie met de juiste gunningscriteria.” Danny: “Om die reden vragen we bij projecten om een materialenpaspoort dat gekoppeld is aan ontwerp en tekeningen. Zodat je over vijftig jaar weet welke materialen er zijn gebruikt in het gebouw en hoe je deze kunt hergebruiken, in plaats van simpelweg slopen. We moeten van ‘mijnbouw’ - waar we alleen de grondstoffen uit een gebouw halen - naar ‘oogsten’, waarbij we hele elementen uit een gebouw kunnen demonteren om die vervolgens in een ander gebouw weer te monteren.”
Natuurinclusiviteit hoog op de lijst
“Opvallend is dat natuurinclusiviteit bij veel opdrachtgevers steeds vaker hoger op de lijst staat dan duurzaamheid en circulariteit,” stelt Jeroen. “Niet heel vreemd, want het zijn relatief kleine maatregelen met een groot effect, die bij zowel herontwikkeling als nieuwbouw makkelijk te realiseren zijn. Denk hierbij aan verkoeling door minder verharding van de buitenruimte, groene gevels, opvang en hergebruik van hemelwater en een combinatie van begroeiing én zonnepanelen op het dak.” Toch moeten we de andere onderwerpen niet uit het oog verliezen, stelt Danny. “Ik zie al een aantal jaar een grondstoffenschaarste aankomen, zeker waar het grondstoffen betreft die nodig zijn voor de energietransitie. Hoewel steeds meer mensen dat inzien, gebeurt er in mijn ogen nog te weinig met circulariteit. Terwijl je met het juiste ontwerp, materiaalgebruik en -verwerking de materialen oneindig kunt blijven hergebruiken. Denk daarbij aan betonnen en stalen elementen, gevelkozijnen, binnendeuren, sanitair, luchtkanalen, armaturen, et cetera. De mogelijkheden zijn eindeloos als je aan de voorkant maar bedenkt hoe je het later gaat demonteren.”
Andreas: “Uiteindelijk gaat het om het maken van keuzes binnen de beschikbare mogelijkheden. Iets moet functioneel zijn, er aansprekend uitzien, weinig energie verbruiken, lang meegaan en als het even kan ook herbruikbaar zijn.” Danny vervolgt: “Als je als overheid de duurzaamheidsdoelstellingen wilt behalen, zul je dat moeten stimuleren. Bijvoorbeeld door alleen nog circulair in te kopen of door de btw op biobased en aantoonbaar hergebruikte materialen te verlagen. Dan wordt het ook financieel aantrekkelijker voor opdrachtgevers om dergelijke materialen toe te passen, wat de circulariteit zal bevorderen.”
Energieneutraal bouwen
Steeds meer projecten gaan van een BENG-vraag (bijna energieneutraal gebouw) naar een ENG-vraag (energieneutraal gebouw). Andreas: “We proberen bij onze projecten het energieverbruik steeds verder naar beneden te krijgen. Bij de gebouwen die de laatste jaren in gebruik genomen zijn monitoren we actief het energieverbruik. Alle kennis die we daarmee opdoen, zetten we in voor nieuwe projecten en onze opdrachtgevers. Inmiddels weten we precies aan welke knoppen we moeten draaien en welke vragen we aan de markt kunnen stellen.”
Een actueel probleem is de netcongestie. “Je ziet nu al dat we daar op projecten mee te maken hebben: krijg je een aansluiting en kun je terugleveren?”, merkt Jeroen op. “Een jaar of tien geleden waren we betrokken bij de bouw van een nieuw zwembad. Een duurzame oplossing uit de markt was om de restwarmte van de naastgelegen orchideeënkwekerij te gebruiken voor de verwarming van het zwembad. Dit soort slimme oplossingen gaan we ongetwijfeld steeds vaker zien. Ik verwacht dat er meer energiehubs ontstaan voor de omgeving. Bijvoorbeeld een ijshal met een groot dakoppervlak dat in de zomer zelf de zonne-energie niet nodig heeft en deze energie kan leveren aan de omgeving. Ook de toepassing van batterijen voor de opslag van energie behoort inmiddels tot de mogelijkheden en zal zich nog verder gaan ontwikkelen. Die ontwikkelingen volgen we op de voet, zodat we onze opdrachtgevers daar al vroeg over kunnen informeren.”
Standaard werkwijze voor Synarchis
Synarchis adviseert al 15 jaar over duurzame maatregelen in projecten. Het resultaat? “Alle projecten die we opleveren zijn aardgasvrij en indien mogelijk energieneutraal,” stelt Danny. “Eisen met betrekking tot duurzaamheid nemen we standaard op in onze Programma’s van Eisen, beheervisies en de aanbestedingsleidraden.” Andreas: “Om dat op een goede manier te kunnen doen, leiden we onze medewerkers op en zoeken we actief de dialoog met de markt om de ontwikkelingen te volgen. Ook de informatie die beschikbaar komt bij energiemonitoring gebruiken we voor nieuwe projecten, bijvoorbeeld tijdens haalbaarheidsonderzoeken. Zo zetten we de nú beschikbare kennis om in oplossingen voor een duurzame toekomst.”
Delen